ΤΑΙΝΙΕΣ -Ερασιτεχνικός κινηματογράφος

Ο Γιώργος Μανουσάκης είχε την χαρισματική ικανότητα του ζωγράφου να βλέπει και να καταγράφει εικόνες που τον ώθησε, ασυνείδητα ίσως,  να ασχοληθεί και με τον κινηματογράφο –κατεξοχήν τέχνη της εικόνας– που ιδιαίτερα αγαπούσε. «Τον κινηματογράφο», έλεγε, «τον χρησιμοποιούσα όταν η κίνηση ήταν απαραίτητη για να περιγράψω το θέμα μου». Στην αγάπη του για τον κινηματογράφο εγγράφεται και το γεγονός ότι το 1966 πέρασε για λίγο από τη θέση του σκηνοθέτη και οπερατέρ στη θέση του ηθοποιού∙ έπαιξε τον ρόλο ενός φωτογράφου στην ταινία του Ροβήρου Μανθούλη «Πρόσωπο με πρόσωπο». 

«Η απασχόλησή μου με τον ερασιτεχνικό κινηματογράφο ήταν εντελώς συμπτωματική. ΄Ενα τυχαίο γεγονός έφερε στα χέρια μου μια μηχανή λήψεως και, όπως γίνεται συνήθως σ’ αυτές τις περιπτώσεις, θέλησα και εγώ «να παίξω». Φυσικά δε διάλεξα τότε να γυρίσω μια οικογενειακή σκηνή, γιατί δεν είχα κανένα γυιο ή καμιά κορούλα για να την αποθανατίσω  τη στιγμή που θα έσβηνε τα κεράκια πάνω στην τούρτα, τη μέρα των γενεθλίων της. Προτίμησα να κάνω αυτό που κάνουν όλοι οι αρχάριοι, ν’ αρχίσω από το τέλος, γυρίζοντας μια ταινία «δύσκολη» και με «αξιώσεις». ΄Ετσι γύρισα την ‘Κυριακή’, μια ταινία εμπνευσμένη από το πασίγνωστο τραγούδι του Τσιτσάνη, τη ‘Συννεφιασμένη Κυριακή’.

Μια σχετική επιτυχία που είχε αυτή η ταινία μου και μερικά καλά λόγια που άκουσα τότε από τους φίλους μου με παρακίνησαν να συνεχίσω τα πειράματά μου πάνω στον ερασιτεχνικό κινηματογράφο των 8 χιλ. Τα σχέδιά μου ήταν αρκετά φιλόδοξα από την αρχή και δεν μπορώ να πω ότι διεκρίνοντο από μεγάλη σεμνότητα. Είχα προσέξει ότι υπήρχαν πολλά θέματα γύρω μας που παρουσίαζαν εξαιρετικό ενδιαφέρον, τα οποία μόνον η κινούμενη  εικόνα μπορούσε να τα περιγράψει. Τα θέματα αυτά ο επαγγελματικός κινηματογράφος είτε τα αγνοούσε, είτε τα απέφευγε, γιατί δεν ήταν εμπορικά. Αυτά τα θέματα διάλεξα για να κάνω τα πρώτα μου βήματα στον κινηματογράφο, με προτίμηση στα ήθη και έθιμα ή τα επαγγέλματα που χάνονται καθώς, με τα χρόνια που περνούν, αλλάζουν ριζικά οι συνθήκες της ζωής. ΄Ετσι γύρισα μια σειρά από ντοκυμαντέρ φιλμς, όπως την ‘Καθαρή Δευτέρα’ (οικειοποιούμενος ένα θέμα του αγαπητού συναδέλφου κ. Σ. Βασιλείου), τους Ποντιακούς χορούς, την ιδιωτική ζωή του καραγκιοζοπαίχτη Σωτήρη Σπαθάρη, το καρναβάλι του Γαλαξειδιού και της Καστοριάς, τη Μεγάλη Εβδομάδα στην Πάτμο, τις 4 εποχές, μερικά ταξιδιωτικά κ.ά. Μια εξαίρεση στην κινηματογραφική μου παραγωγή αποτέλεσε η μοναδική πολιτική σάτιρα που συνέθεσα από ζωντανές εικόνες και εικόνες εφημερίδων με τον τίτλο ‘Η Δημοκρατία ενίκησε’, η οποία αναφέρεται στα γεγονότα που μεσολάβησαν από τον εκλογικό θρίαμβο του Γ. Παπανδρέου με το 53% έως την 21η Απριλίου. ΄Εκτοτε η επίδοσή μου στον ερασιτεχνικό κινηματογράφο περιορίστηκε και, τέλος, σταμάτησε  λόγω ‘εξελίξεως των τεχνικών μέσων’».

 Οι ταινίες του Γ. Μανουσάκη (41) δωρίθηκαν στο Αρχείο της ΕΡΤ όπου συντηρήθηκαν  και ψηφιοποιήθηκαν. 

1964 ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΗΡΑΚΛΗΣ

Μια ταινία γυρισμένη από τον ζωγράφο Γιώργο Μανουσάκη στις εγκαταστάσεις των Τσιμέντων Ηρακλής Παρουσιάζει όλα τα στάδια παραγωγής τσιμέντου.

ΑΕΡΟΜΟΝΤΕΛΙΣΜΟΣ ΑΝΕΜΟΠΟΡΙΑ   

Ένα από τα πολλά πάρεργα του ζωγράφου Γιώργου Μανουσάκη ήταν ο αερομοντελισμός. «Όσοι δεν έζησαν αυτήν την περιπέτεια της πτήσης των αεροντέλων από το άλφα έως το ωμέγα, όπως εμείς» έγραφε, «δεν μπορούν να μιλάνε για αερομοντελισμό».

«Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΕΝΙΚΗΣΕ»

Πολιτική σάτιρα, ταινία διαρκείας 10΄, με θέμα τα γεγονότα που μεσολάβησαν από τον εκλογικό θρίαμβο του Γ. Παπανδρέου με το 53% έως την 21η Απριλίου. Γυρίστηκε το 1969. Στην ταινία αυτή ο Γιώργος Μανουσάκης χρησιμοποίησε ένα συνδυασμό από στατικές εικόνες από εφημερίδες και ζωντανές εικόνες έγχρωμες, καθώς και πολλά τρυκ, που χρησίμευσαν για να δώσουν κάποια κίνηση στη στατική εικόνα και να τονίσουν το κωμικό στοιχείο εκεί που χρειαζότανε.

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΤΟΥ ΓΑΛΑΞΕΙΔΙΟΥ

Ταινία έγχρωμη και ασπρόμαυρη, διαρκείας  10΄, με θέμα ένα έθιμο. Γυρίστηκε γύρω στα 1962. Η ταινία αυτή περιγράφει το καρναβάλι της Καθαρής Δευτέρας στο Γαλαξείδι. Το καρναβάλι αυτό δεν είναι μια τυποποιημένη τουριστική γιορτή, αλλά μια πηγαία εκδήλωση, που διακρίνεται από ένα κέφι που παραπέμπει στις Διονυσιακές γιορτές.

ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ 1968

ΛΗΜΝΟΣ 1963 "ΤΟ ΨΑΡΕΜΑ"

Ταινία ασπρόμαυρη, διαρκείας 10΄, ντοκυμαντέρ με θέμα τη ζωή των ψαράδων. Γυρίστηκε γύρω στα 1963 στη Λήμνο. Η ταινία αυτή περιγράφει με ζωντανές εικόνες ένα ψάρεμα με δίχτυα. Γυρίστηκε με τη βοήθεια των ίδιων των ψαράδων, που φιλοξένησαν τον Γιώργο Μανουσάκη στη βάρκα τους για ένα ολόκληρο εικοσιτετράωρο.
ΛΗΜΝΟΣ 1963 Β΄ Μέρος

ΕΚΛΕΙΨΗ ΗΛΙΟΥ 20/5/ 1966

ΚΥΡΙΑΚΗ

Ταινία ασπρόμαυρη, διαρκείας 10΄, με θέμα μια Κυριακή στην Αθήνα. Γυρίστηκε γύρω στο 1960. Είναι η πρώτη μου ταινία. Η ταινία αυτή έχει για θέμα της τη μελαγχολία και την πλήξη που νοιώθει ένας που περιφέρεται άσκοπα στους δρόμους της Αθήνας την Κυριακή, και ιδίως αυτούς που μόλις την προηγούμενη έσφυζαν από κίνηση και ζωή. Ουσιαστικά το θέμα στην ταινία αυτή είναι ανύπαρκτο και τη θέση του έχει πάρει η ατμόσφαιρα που προσπάθησα να δημιουργήσω με τις κατάλληλες λήψεις και το κατάλληλο μοντάζ. Mια ταινία εμπνευσμένη από το πασίγνωστο τραγούδι του B.Τσιτσάνη, τη ‘Συννεφιασμένη Κυριακή’

ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ - ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ - ΤΣΑΚΩΝΙΑ

Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ 1964

Ταινία ασπρόμαυρη, διαρκείας 12΄, γυρισμένη στην Πλάκα και τ’ Αναφιώτικα το 1964

ΥΔΡΑ - ΑΡΓΟΣΑΡΩΝΙΚΟΣ

ΜΑΝΗ 1964

ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ 1960 ΛΟΦΟΣ ΝΥΜΦΩΝ

Εμπνευσμένος ο Γ. Μανουσάκης από το γνωστό θέμα του Σ. Βασιλείου

Ταινία έγχρωμη, διαρκείας  15΄, ντοκυμαντέρ με θέμα το λαϊκό πανηγύρι της Καθαρής Δευτέρας στο λόφο των Νυμφών (εννοεί τον λόφο των Μουσών) και το πέταγμα του χαρταετού. Γυρίστηκε γύρω στο 1960. "Η ταινία αυτή είναι η πρώτη έγχρωμη ταινία μου. Είχε σαν σκοπό τη διάσωση ενός ωραίου εθίμου, πολύ χαρακτηριστικού της Αθηναϊκής ζωής που είχε αρχίσει κιόλας να παρακμάζει".

ΤΖΙΑ 1971

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΠΑΘΑΡΗΣ 1963

Ταινία ασπρόμαυρη, διαρκείας 7΄,  ντοκυμαντέρ με θέμα την ιδιωτική ζωή του καραγκιοζοπαίχτη Σ. Σπαθάρη. Η ταινία αυτή γυρίστηκε στο σπίτι του Σωτήρη Σπαθάρη στην Κηφισιά, όταν ζούσε ακόμα και η γυναίκα του η κυρά Μηλιά, γύρω στα 1963. Φυσικά το φιλμ αυτό είναι στημένο, αλλά κατά τέτοιο τρόπο που δεν κακοποιεί την αλήθεια που υπάρχει στα πράγματα.

ΣΙΑΤΙΣΤΑ 1964

Ταινία έγχρωμη, διαρκείας  15΄, με θέμα τα παραδοσιακά σπίτια της Σιάτιστας. Γυρίστηκε το 1964. Η ταινία αυτή είναι ένα ντοκυμαντέρ που περιγράφει λεπτομερώς τα παραδοσιακά σπίτια της Σιάτιστας, τόσο την εξωτερική τους μορφή όσο και τους εσωτερικούς χώρους.

ΡΟΔΟΣ 1969

 

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 17/11/1974

 

ΟΙ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΠΟΧΕΣ

Ταινία έγχρωμη, διαρκείας  15΄, με θέμα τις 4 εποχές του έτους στην Ελλάδα. Η ταινία αυτή μπορεί να χαρακτηρισθεί σαν ένα φιλμ ηθογραφικό και φυσιολατρικό μαζί. Είναι μια ταινία συνθεμένη με ζωντανές εικόνες, ως επί το πλείστον, και ελάχιστες στημένες. Το θέμα της ταινίας δεν προσφερότανε για κινηματογράφο. Αυτό όμως όχι μόνον δεν εμπόδισε τον Γιώργο Μανουσάκη να καταπιαστεί με την ταινία αυτή, αλλά αντίθετα τον παρακίνησε να αναζητήσει και να ανακαλύψει διάφορους τρόπους που του επέτρεψαν να ξεπεράσει τις δυσκολίες αυτές, βρίσκοντας κίνηση εκεί που φαινομενικά ήταν ανύπαρκτη και χρησιμοποιώντας το χρώμα σαν μέσο εκφραστικό..

ΝΕΟ ΦΑΛΗΡΟ, ΛΑΪΚΕΣ ΠΛΑΖ

1971 ΓΙΑΝΝΕΝΑ

1971 ΚΕΡΚΥΡΑ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑ ΖΑΚΥΝΘΟΣ

ΔΥΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ 1971

ΠΑΤΜΟΣ Μ. Εβδομάδα1972

Ταινία έγχρωμη, διαρκείας  10΄. Γυρίστηκε στην Πάτμο το 1972. Η ταινία αυτή περιγράφει  τον κύκλο των εορτών της Μεγάλης Εβδομάδας στην Πάτμο. Η Μεγάλη Εβδομάδα στην Πάτμο παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της ιδιοτυπίας της, που οφείλεται στην απ’ ευθείας εξάρτηση της Μονής από το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Χαρακτηριστική είναι η τελετή του Νιπτήρος που γίνεται τη Μεγάλη Πέμπτη και συμβολίζει το πλύσιμο των ποδιών των μαθητών του Χριστού από τον ίδιο τον Χριστό.

ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΖΑΚΝΘΟ 1966

ΠΕΡΔΙΚΑ 1966

Ταινία του ζωγράφου Γιώργου Μανουσάκη για την Πέρδικα (πρώην Αρπίτσα) Θεσπρωτίας του δήμου Ηγουμενίτσας. Εντυπωσιάζουν τα πλάνα της νύφης στην βάρκα.

MAGNA GRECIA ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ 1968

 

ΤΟΥΡΚΙΑ: ΠΑΖΑΡΙ ΣΜΥΡΝΗΣ 1965

Ενα οδοιπορικό στην Σμύρνη το 1965.

ΤΟΥΡΚΙΑ: ΕΦΕΣΟΣ ΠΕΡΓΑΜΟΣ ΤΣΑΝΑΚΑΛΕ 1965

 

7 π. μ.  Ταινία μικρού μήκους του Γ. Μανουσάκη

Σενάριο σκηνοθεσία Λεωνίδα Φθία

Γύρισμα Μοντάζ Γιώργος Μανουσάκης

ΛΕΣΒΟΣ - ΜΥΤΙΛΗΝΗ 1961

Ταινία – ντοκιμαντέρ του ζωγράφου Γιώργου Μανουσάκη στην Μυτιλήνη το 1961.

Α΄ Μέρος οδοιπορικό στην Μυτιλήνη, το ρωμαϊκό υδραγωγείο, στην Μόρια, στην Αγ. Μαρίνα, Κυρήνη, Αγιάσος, Θερμή, Γέρα, μάζεμα της ελιά και ελαιοτριβείο, Πέτρα, Μόλυβος.

Β΄ Μέρος: Γαβαθάς, Ερεσσός, Φτερούντα, Χίδηρα, Βουργ. Άντισσα, Μοναστήρι Άγιος Ταξιάρχης, απολιθωμένα δέντρα, Σίγρι, Φάρος Σιγρίου.

ΠΟΝΤΙΑΚΟΙ ΧΟΡΟΙ ΣΤΑ ΣΟΥΡΜΕΝΑ 1963

Ταινία ασπρόμαυρη, διαρκείας 15΄,  ντοκυμαντέρ με θέμα τους Ποντιακούς χορούς. Η ταινία αυτή γυρίστηκε γύρω στο 1963 σε μια γιορτή των Ποντίων στο συνοικισμό Σούρμενα. Δεν πρόκειται για μια στημένη υπόθεση, αλλά για μια εκδήλωση αυθόρμητη, που περιλαμβάνει από τη φιλοξενία σ’ ένα Ποντιακό σπίτι έως τους χορούς στην πλατεία του συνοικισμού.