Ο Γιώργος Μανουσάκης,
γεννήθηκε το 1914 στο Ηράκλειο Κρήτης, όπου πέρασε τα παιδικά και μαθητικά του
χρόνια.
Ήταν ζωγράφος,
χαράκτης, επιμελητής εκδόσεων, συγγραφέας, ιστορικός, φωτογράφος, κινηματογραφιστής και κριτικός. Άρχισε από πολύ μικρός να ζωγραφίζει, καθώς
είχε στη διάθεσή του χρώματα ζωγραφικής από το μαγαζί του εμπόρου πατέρα του.
Ο Γιώργος Μανουσάκης ένας από τους αξιολογότερους ζωγράφους της γενιάς του ’30, σπούδασε στη Σχολή
Καλών Τεχνών με δασκάλους τον Ο. Αργυρό, τον Κ. Παρθένη και τον Γ. Κεφαλληνό.
Ο Γιώργος Μανουσάκης,
καλλιτέχνης πολυτάλαντος και πνεύμα εύστροφο και ζωηρό, αναζητούσε σ’ όλη του
τη ζωή να γνωρίσει τον κόσμο μέσα από τα δικά του μάτια, να διερευνήσει και να
κατανοήσει ό,τι συνέβαινε γύρω του, είτε είχε σχέση με τον άνθρωπο και τη φύση,
είτε με την τέχνη και την επιστήμη. Το ζωγραφικό του έργο και οι άλλες
ενασχολήσεις του, αλλά και οι χειρόγραφες σημειώσεις του για θέματα
επιστημονικά, πολιτιστικά, περιβαλλοντικά, ακόμα και πολιτικά, με χρονολογίες
που φθάνουν έως τους τελευταίους μήνες της ζωής του, μαρτυρούν τις ανησυχίες
του και τη μεγάλη έφεση για μάθηση. «Σχεδίαζα,
φωτογράφιζα, έκανα κινηματογράφο, αλλά προπαντός μάθαινα», γράφει ο ίδιος
σ’ ένα από τα αυτοβιογραφικά του σημειώματα. Δεν είναι υπερβολή ότι ο Γ.
Μανουσάκης πραγματοποίησε, χωρίς ίσως να το επιδιώκει ή να το συνειδητοποιεί,
το ιδανικό του «οικουμενικού ανθρώπου», του homo universalis, όπως τον
διαμόρφωσε η εποχή της Αναγέννησης. Κι αυτή η έφεση για αναζήτηση, καθοριστική
για την εν γένει πορεία του στην τέχνη και τη ζωή, αναδεικνύεται μέσα από τις πολλαπλές
ασχολίες και τα ενδιαφέροντά του –εκτός από τη ζωγραφική–, όπως ήταν η
φωτογραφία, η βοτανολογία, ο αερομοντελισμός και άλλα πολλά, ενασχολήσεις
τελείως διαφορετικές μεταξύ τους. Η φύση του Μανουσάκη, όπως μόνον όσοι τον
γνώριζαν καλά μπορούν να μαρτυρήσουν, ήταν ανήσυχη και ριψοκίνδυνη. Έψαχνε,
πειραματιζόταν, αψηφούσε τον κίνδυνο, ενίοτε τον αναζητούσε, όπως με μια πτήση
που θέλησε να κάνει με ανεμόπτερο, και τελικά το κατόρθωσε. Αυτό το καθαρό και
ανήσυχο πνεύμα, με την ειλικρινή ζωγραφική ματιά, τραβούσε κοντά του ανθρώπους
αξιόλογους, και οι γνωριμίες αυτές εξελίσσονταν σε εκτίμηση και φιλία ζωής.
Ο Γ. Μανουσάκης ήταν σεμνός από τη φύση του,
απέφευγε την προβολή, αναζητούσε το ουσιαστικό στον περίγυρο και στην τέχνη
του. Γι’ αυτό ίσως οι κριτικοί τον κατέτασσαν στους «ολιγογράφους» ζωγράφους
μας. Ωστόσο το έργο του καταρρίπτει έναν τέτοιο χαρακτηρισμό. Έχουν καταγραφεί πάνω
από 600 έργα του, ακουαρέλες, λάδια, τέμπερες και αυγοτέμπερες, καθώς και πολλά
σχέδια και χαρακτικά. Μέσα από το έργο του, πέρα από τον μικρογράφο, τον
ζωγράφο του ατελιέ, τον προσωπογράφο ή τον χαράκτη, προβάλλει ο λάτρης του
ελληνικού χώρου, που ταξίδεψε όσο λίγοι σ’ ολόκληρη την Ελλάδα και κατέγραψε
μνημεία και τόπους, ανθρώπινους τύπους και σκηνές της καθημερινότητας. «Χωρίς να το καταλαβαίνω, είχα αρχίσει να
αγαπώ με πάθος την Ελλάδα παρ’ όλες τις κακομοιριές της και να αισθάνομαι
περήφανος και ευτυχισμένος που ζούσα σ’ αυτόν τον τόπο. Σιγά-σιγά άρχισα να
βρίσκω κάποιο σκοπό, κάποιο λόγο στη ζωγραφική μου, που βρισκόταν έξω από τη
ζωγραφική», έγραφε ο ίδιος σε μια προσπάθεια να καταγράψει την πορεία του.
Ο Γιάννης Τσαρούχης ήταν
η αιτία που ο Γιώργος Μανουσάκης συνεργάζεται με την Εμπορική Τράπεζα, όπου για
σχεδόν είκοσι χρόνια διατελεί καλλιτεχνικός επιμελητής των εκδόσεών της.
"... Εκεί είχα την ευκαιρία να
γνωρίσω από κοντά τους θησαυρούς της ελληνικής τέχνης, οι οποίοι αποτελούσαν το
αντικείμενο των ημερολογίων και εκδόσεών της", γράφει.
Έργα του Μανουσάκη
υπάρχουν σε πινακοθήκες, ιδρύματα, τράπεζες και γκαλερί, καθώς και σε ιδιωτικές
συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέσα από το έργο του Μανουσάκη, που καλύπτει μια μακρά περίοδο,
έχουμε τη δυνατότητα όχι μόνο να παρακολουθήσουμε την καλλιτεχνική του πορεία,
αλλά και να ανιχνεύσουμε το γενικότερο κλίμα που διαμορφώθηκε από το 1930 και
μετά και επηρέασε την εξέλιξη της ελληνικής ζωγραφικής στον 20ό αιώνα. "Τα χρόνια όλο και μαζεύονται πίσω μου και τα
μαλλιά μου όλο και ασπρίζουν, κατά βάθος όμως αισθάνομαι ακόμη σαν παιδί.
Οσάκις δοκίμασα να σοβαρευτώ στη ζωγραφική, πάντα έκανα λάθη. Αυτό το
αντιλαμβανόμουν γρήγορα και ξαναγύρισα στο δρόμο όπου είχα ταχθεί. Δε θέλω ν'
αναφερθώ σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, αλλά η ζωγραφική για μένα ήταν ανέκαθεν
κάτι σαν παιχνίδι, αλλά παιχνίδι σοβαρό, όχι σοβαροφανές»
Στις 30/12/1996 η
Ακαδημία Αθηνών τον βράβευσε για την προσφορά του στην ελληνική ζωγραφική.
Ως κινηματογραφιστής
γύρισε πάνω από 40 ταινίες – ντοκιμαντέρ μικρού μήκους από το 1960 έως 1977.
Ξεχωρίζουν τα θέματα από το παζάρι της Σμύρνης, την Έφεσο, την Πέργαμο, την
Μάνη (1965), Λήμνο (1967), Αθήνα (1964) κ.α.
Έφυγε από τη ζωή 21 Ιανουαρίου 2003 στην Αθήνα, σε ηλικία 89 ετών.
Οι κινηματογραφικές ταινίες του παρουσιάζονται
στην σελίδα Κάνε κλικ εδω ΤΑΙΝΙΕΣ -Ερασιτεχνικός κινηματογράφος
Ήταν παντρεμένος με
την φιλόλογο Σοφία Αναστασιάδη
ΣΗΜ.:
1.
Τα κείμενα στο Blog προέρχονται
κυρίως από τα βιβλία Γ. ΜΑΝΟΥΣΑΚΗΣ (Αγγελική Κόκκου - Μυρτώ Κουμβακάλη) και ΤAΞIΔEYONTAΣ
ΣTHN EΛΛAΔA ME TON ΓIΩPΓO MANOYΣAKH (Νίκος Ζίας - Αγγελική Κόκκου).
2.
Όλες σχεδόν οι φωτογραφίες των έργων
που παρουσιάζονται στο Blog έγιναν από τον φωτογράφο
έργων τέχνης Ανδρέα Σκιαδαρέση και ελάχιστες από τον Χρήστο Αδαμόπουλο.
3.
Οι πίνακες και τα πάρεργα του Γιώργου
Μανουσάκη που παρουσιάζονται στο Blog βρίσκονται σε Πινακοθήκες, Τράπεζες, Οργανισμούς,
Ιδιωτικές συλλογές εσωτερικού και εξωτερικού και στο αρχείο του καλλιτέχνη.
4.
Στο Blog γίνεται
παρουσίαση του πλούσιου καλλιτεχνικού έργου του Γιώργου Μανουσάκη και δεν πραγματοποιείται
καμία εμπορική συναλλαγή. Το Blog «Αρχείο ζωγράφου Γ.
Μανουσάκης» δεν αγοράζει ούτε πουλά έργα ζωγραφικής ή πάρεργα του καλλιτέχνη.
